In mijn Facebookgroep Wijs Door De Overgang gaan veel van de berichten over aankomen en afvallen in de overgang. Het is - soms letterlijk - heel zwaar, al die extra kilo’s mee torsen naast alle andere overgangsklachten. Daarom schrijf ik dit blog over aankomen. Waar het door kan komen. En ook wat je er zelf aan kunt doen als je weet wat mogelijke oorzaken kunnen zijn.
Bijna elke vrouw komt een paar kilo aan in de overgang
En dat vooral rond je middel. Gedurende je vruchtbare leven worden oestrogenen voornamelijk in je eierstokken aangemaakt. In de overgang stopt de productie van oestrogeen in de eierstokken doordat de eitjes opraken.
Oestrogeen is superbelangrijk voor vrouwen omdat het beschermt tegen hart- en vaatziekten en tegen botontkalking.
Het mooie is dat je lichaam er zelf voor zorgt dat er na de overgang toch nog beperkt oestrogeen aangemaakt en opgeslagen wordt en dat gebeurt ondermeer in de vetcellen in je buik. Dus vandaar het overgangszwembandje waar je op zich best blij mee mag zijn ;).
Meer dan een paar kilo aankomen en dat er ook niet meer afkrijgen
Behoorlijk veel vrouwen komen meer dan de 2 tot 5 kilo van dat overgangszwembandje aan.
En krijgen die kilo’s er ook niet meer af, ondanks soms extreem lijnen en sporten.
Wat kunnen mogelijke oorzaken zijn van veel aankomen en niet meer af kunnen vallen?
Vrouwelijke hormonen
De vrouwelijke hormonen hebben invloed op de spijsvertering. Hoe en wat weet de medische wetenschap nog niet precies, maar feit is dat veel vrouwen problemen krijgen met hun spijsvertering, van een ballonbuik tot obstipatie of juist diarree. Een veranderde spijsvertering kan te maken hebben met het opslaan van vet. En veel buikvet kan je hormonen weer ontregelen.
Emotie-eten en eetbuien
Hormonen die uit balans zijn kunnen emotie-eten stimuleren. Je voelt je slecht, verdrietig, boos, gefrustreerd, depressief, angstig door je overgangsklachten en gunt jezelf een moment op de bank met een zak dropjes, chips, koekjes… Die vervolgens op gaan. Dat kan heel gemakkelijk een gewoonte worden: jezelf lekkere dingen gunnen omdat je je slecht voelt (emotie-eten) en kan zelfs leiden tot regelmatige (vr)eetbuien. En al heel snel verandert je eetpatroon, kom je aan, ga je je nog slechter voelen en dus weer eten en ….
Veranderd metabolisme
Je metabolisme verandert naarmate je ouder wordt. Dit is niet direct een overgangsverschijnsel, maar een leeftijdsverschijnsel. Hoe ouder je wordt, hoe trager je spijsvertering wordt en hoe minder calorieën je dus nodig hebt. Je blijft vaak wel dezelfde porties eten en dus krijg je meer binnen dan je verbruikt en die extra calorieën worden opgeslagen als vet.
Minder beweging
In zijn algemeenheid is het zo dat hoe ouder je wordt, hoe minder je beweegt. Dat gaat meestal ongemerkt. Je pakt wat vaker de auto, je kinderen zijn het huis uit en je hoeft niet meer zo veel te zorgen en te poetsen. Na 20 jaar tennissen of wat voor sport dan ook heb je het wel gezien en je stopt. Je krijgt hier en daar pijntjes en gaat vanzelf minder bewegen.
Minder bewegen is minder calorieën verbruiken en als je hetzelfde aantal calorieën binnenkrijgt als toen je nog meer bewoog houd je calorieën over en die worden opgeslagen.
Minder gespierd
Naarmate je ouder wordt neemt de hoeveelheid spiermassa af. Vanaf 30-jarige leeftijd verliezen mensen gemiddeld 1 procent spiermassa per jaar. Iemand van 80 kan hierdoor nog maar de helft van de oorspronkelijke spiermassa hebben. Dat zie je niet op de weegschaal, omdat vet de plek van de spieren inneemt. Daardoor krijgen veel mensen dunnere benen en een dikkere buik.
Nu gebruikt je lichaam altijd energie (calorieën), ook in rust. Spieren gebruiken veel meer energie dan vetweefsel dus dat werkt dubbel slecht voor je. Je hebt al wat meer vetweefsel en daardoor kom je sneller aan dan een vrouw met minder vetweefsel en meer spierweefsel, zelfs als je alletwee niets doet!
Gemakseten
Alle pakjes, zakjes, blikjes, kant- en klaarmaaltijden, al het gemaks-eten bevat zeer ongezonde toevoegingen. Er zit veel meer suiker, ongezonde vetten, zout en toevoegingen in dan wanneer je zelf kookt. Ze lijken soms best gezond, die kant en klaarmaaltijden maar er zitten altijd dingen in die niet in eten zitten dat je zelf hebt klaargemaakt en dus kom je van gemaksprodukten sneller aan.
Aankomen door ongezond eten
Veel mensen denken dat ze gezond eten maar op de keper beschouwt blijkt dat vaak niet zo heel gezond te zijn. Eet jij genoeg groenten en fruit? Eet je volkoren produkten of veel snelle koolhydraten als witbrood, bruinbrood, witte rijst, gewone pasta, etenswaren waar zonder dat je het weet veel suikers inzitten? Hoeveel vlees eet je, met hoeveel jus of saus? Hoeveel tussendoortjes gaan er naar binnen zonder dat je er echt over nadenkt? Hoeveel frisdrank (ook light), hoeveel vruchtensappen? Hoe goed is je voedingspatroon echt als je alles noteert? Vul je jezelf of voed je jezelf?
Lightprodukten eten
Van lightprodukten val je over het algemeen niet af. Het is zelfs zo dat je van lightprodukten aan kunt komen omdat in light produkten vet vaak vervangen is door koolhydraten. Vet heeft de naam dat je er van aankomt maar het wordt hoe langer hoe duidelijker dat niet vet zorgt voor dikkere mensen, maar suikers of te wel snelle koolhydraten. Koolhydraten zijn enorm gehypt de afgelopen 40 jaar, vet is verguisd. Maar nu blijkt dat toch andersom te zijn en dat blijkt ook wel uit de enorme toename van mensen met overgewicht en obesitas.
Aankomen door pre-diabetes
Zeer in het kort en versimpeld, want dit is een gecompliceerd onderwerp.
Als je te veel suikers binnenkrijgt kan je alvleesklier hier slecht tegen. Als dat langdurig zo is, gaat je alvleesklier steeds slechter functioneren. Dan treedt er een ingewikkeld proces op wat leidt tot insulineresistentie, waarbij je te veel insuline in je bloedt hebt, wat op zijn beurt weer leidt tot vetopslag. (Andersom werkt het trouwens ook: als je veel vetweefsel hebt kan dat leiden tot diabetes II.)
Schildklierproblemen
Relatief veel vrouwen krijgen in de overgang schildklierproblemen. Uit onderzoek blijkt dat vrouwen 5 tot wel 20 keer zo vaak schildklierproblemen krijgen als mannen en dat het aantal mensen met een schildklierafwijking toeneemt met de leeftijd. Omdat huisartsen daar niet op bedacht zijn wordt bij lang niet alle vrouwen met overgewicht bloedonderzoek gedaan naar de schildklierwaardes. Is je schildklier te traag dan kom je aan en kun je niet afvallen.
Schildklierklachten en overgangsklachten lijken bovendien op elkaar dus worden vrouwen eerder naar huis gestuurd met: dat zal de overgang wel zijn in plaats van dat er bloedgeprikt wordt om de schildklierwaardes te controleren.
Je kan aankomen door te weinig te eten.
Hoe onlogisch dit ook klinkt, het is echt waar! Zeker als je al eerder gelijnd hebt.
In simpele bewoordingen uitgelegd: als je te weinig eet denken zo ongeveer alle cellen in je lijf: Oeps, er komt te weinig binnen. Laten we maar heel zuinig omgaan met wat er aan brandstof binnenkomt, want wie weet wanneer ze weer wat gaat eten en hoeveel voedingswaarde dat heeft. En dus wordt zo veel mogelijk energie opgeslagen (als vetweefsel).
Jojo effect
Zeker als je eerder gelijnd hebt ontstaat het jojo effect. Je lijnt, al je lichaamscellen hebben stress door het lijnen, maar je valt wel af, dan wordt je iets minder streng met je dieet en krijgt weer wat meer calorieën binnen, je cellen ‘herinneren’ zich de stress van weinig calorieën binnen krijgen en gaat direct hamsteren en slaan vet op. Daardoor weeg je na een paar keer lijnen vaak meer dan voor je ooit met lijnen begon.
Aankomen door slecht slapen (en dat doen overgangsters vaak).
Ook als je slaapt staat je brein niet stil. Het produceert onder andere twee hormonen die te maken hebben met aankomen. Eentje dat er voor zorgt dat je op bepaalde momenten trek krijgt en eentje dat een signaal geeft dat je verzadigd bent als je wat gegeten hebt. Als je slecht slaapt produceer je meer van het hormoon dat je een hongergevoel geeft en juist minder van het hormoon dat je een seintje geeft dat je vol zit.
Aankomen en vooral ook niet kunnen afvallen door stress.
Misschien wel een van de meest belangrijke en tegelijk een van de lastigste oorzaken.
Als je in de overgang bent heb je vaak veel stress. Het is een periode waarin je heel veel rollen tegelijk hebt. Je bent vaak de partner van iemand, moeder van pubers, werknemer, ZZP-er, mantelzorger voor ouderwordende ouders. Je moet leuk op vakantie, sporten, vrijwilligerswerk doen, lid zijn van een vereniging, naar feestjes, je moet er leuk uitzien, enzovoorts, enzovoorts.
Als je in de overgang bent heb je bovendien vaak veel klachten. En ook dat leidt vaak tot langdurige stress. Of het nu opvliegers, angstaanvallen, hoofdpijn, depressieve gevoelens, gewrichtspijn, of het gevoel dat je het allemaal niet meer aankunt is… het leidt allemaal tot stress.
Als je langdurig stress ervaart gaat je lichaam in de overlevingsstand. Er treedt een gecompliceerd proces in werking waarbij je hersenen allerlei stresshormonen aan gaan maken en weer andere hormonen om die stress tegen te gaan enzovoorts. En al die hormonen verstoren allerlei normale processen in je lijf. Een van de gevolgen van al die verstoringen van normale processen is dat je vet op gaat slaan, want onder invloed van dat gevoel van stress ‘denkt’ je lichaam dat er elk moment gevaar op de loer kan liggen. En dus slaat je lichaam energie op want dat kun je nog wel eens nodig hebben bij gevaar om te kunnen vluchten, of te vechten. Dus kom je aan. En aan afvallen hoef je als je lichaam in de overlevingsstand is al helemaal niet te denken, want dat kunnen je lijf en je brein er gewoon niet bij hebben in die situatie. Dus zullen zowel je lijf als je brein flink protesteren met allerlei klachten en trucs waardoor jij toch blijft eten. En wilskracht om van dingen af te blijven die niet goed voor je zijn als je lichaam in de stressstand staat… dat werkt helaas ook niet.
Oef! Er zijn wel heel veel redenen waardoor je kunt aankomen...
Nu ik zo uit het blote hoofd allerlei mogelijke oorzaken van aankomen in de overgang opschrijf zijn het er erg veel! (En er zullen er vast nog wel meer zijn, die me nu niet eens te binnenschieten.)
Ik schrik er eigenlijk zelf van. De overgang is al geen gemakkelijke periode voor veel van ons, en dan ook die overtollige kilo’s er nog bij. Het lijkt bij zo’n opsomming wel heel dramatisch en het lijkt ook wel ook alsof je er zelf niets aan kunt doen.
Daar kan ik je gelukkig gerust stellen. Je kunt zelf veel dingen doen. En ik beloof dat ik zo snel mogelijk een blog schrijf met dingen die je zelf kunt doen.
En voor nu: natuurlijk is het niet zo dat (flink) aankomen fijn is. Ik ben nog steeds niet dik en ik heb ook geen problemen met mijn huidige omvang maar ik weet uit eigen ervaring dat ik er zelf ook heel erg aan moest wennen toen ik in de loop van mijn ergste overgangsjaren meer dan 20% van lichaamsgewicht in mijn jonge jaren aankwam. Laat staan dat je echt heel veel kilo’s te veel mee moet dragen, zowel lichamelijk als emotioneel.
Maar misschien moet je jezelf nu even niet al te hard vallen over die kilo’s. Je lichaam heeft al een heel leven achter de rug, heeft al van alles meegemaakt, de meesten van ons hebben kinderen gekregen, velen hebben operaties, ziektes, ongelukken overleefd. Hebben al eindeloos zichzelf gepijnigd met strenge diëten. En dan ben je nu ook nog in de overgang. Als je het emotioneel en psychisch al moeilijk hebt, probeer dan even te accepteren dat afvallen nu geen goed plan is. En dat je druk maken over kilo’s je niet helpt om af te vallen en ook niet om goed door de overgang heen te komen. Of om met de bekende campagne te spreken: ‘Doeslief’ tegen jezelf ☺.
Herken jij dingen uit dit artikel? Ik zou het fijn vinden als je hieronder wilt reageren!
Je helpt er aan mee dat dit artikel sneller gevonden kan worden en daarmee meer vrouwen kan bereiken
Heeft dit artikel waarde voor jou, dan heeft het dat misschien ook voor anderen. Ik vind het fijn als je het artikel wilt delen. Daarvoor hoef je hieronder alleen maar op een knopje te drukken van bijvoorbeeld Facebook, Twitter of What'sapp.
Wil je met vrouwen die ook doormaken wat jij doormaakt praten? Wordt dan lid van de Facebookgroep Wijs Door De Overgang
Zoek je een overgangscoach die je kan helpen met de dingen die hierboven beschreven zijn, met hoe je goed door de overgang komt om daarna een stralende, wijze, ervaren vrouw te zijn in een gloednieuwe levensfase? Stuur mij dan een berichtje of maak een afspraak met me.
