In een ander artikel heb ik uitgelegd hoe het kan dat de overgang een periode is waarin nare zaken uit je verleden terug kunnen komen. Ook al ben je ervan overtuigd dat je ze al lang verwerkt had. Dit artikel kijkt naar de psychische klachten die ermee samen kunnen hangen.
De overgang, een kwetsbare periode in je leven
Vaak leiden trauma's uit het verleden die terugkomen in de overgang - een periode waarin je toch al heel kwetsbaar bent - tot psychische klachten.
Wat wordt er nu precies verstaan onder psychische klachten?
Psychische klachten hebben in tegenstelling tot fysieke oftewel lichamelijke klachten te maken met je gevoelens en gedachten en het gedrag dat daaruit voorkomt. Psychische klachten zitten dus in je ‘hoofd’, de dingen die je voelt en denkt en doet. Fysieke klachten zitten in je lichaam: pijn, ziektes, veroudering.
Psychische klachten worden vaak vergezeld door fysieke klachten als maagklachten, hoofdpijn of hartkloppingen. En andersom kunnen fysieke klachten leiden tot psychische problemen. Ernstige ziektes of ernstige lichamelijke overgangsklachten kunnen leiden tot depressie en angst bijvoorbeeld.
Een combinatie van een bepaald aantal psychische klachten bij elkaar noemen we een psychiatrische aandoening, bijvoorbeeld een angststoornis, een depressie of een eetstoornis.
Voorbeelden van psychische klachten
- Concentratie- en geheugenproblemen
- Ernstige slapeloosheid
- Verward zijn, het gevoel dat je niet in de realiteit leeft
- Angstig zijn voor dingen waar je eerder nooit angstig voor was, zoals situaties waar veel mensen bij elkaar zijn, autorijden, alleen over straat gaan, winkelen
- Steeds maar aan beangstigende situaties moeten denken
- Voortduren geïrriteerd zijn door de mensen om je heen
- Moodswings
- Het gevoel ernstig te falen
Twee klachten uitgelicht: slapeloosheid en falen
In het licht van terugkerende trauma's gedurende de overgang kijk ik naar twee klachten die daar heel direct verband met houden en ik geef je wat tips die je behulpzaam kunnen zijn.
Héél erg slecht slapen
Als ik slecht slapen als psychische klacht noem dan bedoel ik niet een keertje slecht slapen omdat je heel concrete zorgen hebt of omdat je snipverkouden bent. Nee, ik bedoel wekenlang, soms maanden- of jarenlang vrijwel elke nacht wakker liggen en piekeren.
In de overgang wordt onder invloed van het afnemen van progesteron en oestrogeen de slaapkwaliteit slechter. Oestrogeen is van invloed op het dromen en progesteron is belangrijk om lang en diep genoeg te kunnen slapen. Als ze beide veel minder worden, wordt het slapen dus ook minder.
En dan zorgt de vermindering van oestrogeen bij veel vrouwen ook nog eens voor opvliegers en nachtzweten waardoor je ook dramatisch slecht kunt gaan slapen.
Uren wakker liggen, daardoor heel erg moe worden en dan ook nog eens ernstige stress door de overgang scheppen het ideale klimaat om te gaan liggen piekeren. En dingen lijken altijd 's nachts nog eens 3 keer zo erg als overdag. Dus niet zo maar piekeren maar piekeren over de meest erge dingen die je hormonenhoofd maar kan verzinnen!
En dan is het dus niet zo gek dat trauma's uit je kindertijd, alle nare dingen die je ooit hebt meegemaakt weer naar boven komen in die lange, donkere en eenzame uren.
Ik heb zelf heel lang niet meer dan een uurtje of 4 per nacht geslapen. De rest van de nacht was ik bezig met piekeren, vooral over 'vroeger' en hoe het 'later' zou moeten, als ik oud zou zijn.
Ik weet achteraf niet hoe ik het volhield toen, ik kwam de dagen echt op mijn tandvlees door.
Wat kan helpen bij nachtelijk piekeren?
Een van de dingen die mij geholpen heeft van dat piekeren af te komen was heel bewust paal en perk eraan stellen. Het leek eerst alsof ik helemaal nooit meer kon stoppen met piekeren en het heeft me veel moeite gekost maar uiteindelijk is het gelukt.
Ik zei tegen mezelf: Ok Florence, vanavond mag je 15 minuten piekeren en dan ga je aan iets anders denken. Tijdens die 15 minuten moest ik van mezelf alle ergste dingen kort langs laten komen. En dan ging ik aan iets anders denken. Heel bewust aan bijvoorbeeld wat ik morgen zou gaan koken, aan wat ik allemaal tegenkwam op mijn dagelijkse wandeling met mijn hond. Aan een artikel dat ik wilde gaan schrijven, een rondje door de supermarkt desnoods, fijne vakanties van vroeger, het maakte niet uit als het maar niet aan nare dingen was.
En natuurlijk dwaalde ik af en ging ik weer piekeren maar dan ging ik toch weer terug naar alledaagse dingen en fijne dingen. En weer en weer en weer.
En uiteindelijk begon dat te lukken. En kon ik af en toe met enige zelfspot naar mezelf kijken en denken: nou hup muts, even piekeren en dan slapen.
En toen dat kwartier lukte heb ik de tijd waarin ik ‘mocht’ piekeren van mezelf teruggebracht. En als ik nu met een piekerhoofd in bed stap vraag ik me af of dat piekeren me gaat helpen. En eigenlijk is het antwoord altijd “Nee”. En dan bedenk ik dat ik de volgende dag waarschijnlijk beter om zal kunnen gaan met een lastige situatie als ik deze nacht goed geslapen heb. En al is het niet gemakkelijk, het lukt steeds beter
Het gevoel te falen
De overgang is typisch zo’n moment dat je terug gaat kijken op je leven. Het is een periode van afsluiten van de ene periode in je leven namelijk de vruchtbare periode en de transitie (letterlijk de overgang) naar een andere periode, de periode waarin je niet meer vruchtbaar bent.
En dat terugkijken op je leven in combinatie met de onzekerheid van de overgang leidt vaak tot een gevoel van gefaald te hebben.
Terugkijken is altijd pijnlijk
Falen als je terugkijkt op je eigen leven en dat vergelijkt met je dromen van vroeger. Wat is er terecht gekomen van al je dromen, plannen, goede voornemens?
Of als je denkt aan die ene collega op je werk, tegelijk begonnen en zij heeft carrière gemaakt en jij hangt met een depressie en opvliegers op de bank.
Als je denkt aan met wie je óók getrouwd had kunnen zijn in plaats van met die slome duikelaar met zijn buikje in zijn luie stoel die altijd kritiek op je heeft.
Als je denkt aan je lijf toen je jong was en nu. En ga zo maar door.
En dat terugkijken op je leven in een zo onzekere periode als de overgang kan er zo maar toe leiden dat ook de hele moeilijke momenten van vroeger weer boven komen en om aandacht schreeuwen.
Vergelijken is ook bijna altijd pijnlijk
En daarnaast is de druk in onze maatschappij hoog. Als je alleen al kijkt naar de reclame dan kun je het behoorlijk benauwd krijgen.
Natuurlijk ga jij met een zelfgemaakte smoothie in je hand op hoge hakken naar je werk en kom je daar fris en fruitig aan. Ahum…
Niet uitgeput van alleen al opstaan, ontbijt maken en iets aantrekken dat je nog past. Niet hijgend en zwetend omdat je nét te laat bent weg gegaan en onderweg een opvlieger kreeg.
Je huis is net als in de reclame en bij die ene buurvrouw altijd super schoon en opgeruimd en met een glimlach rond je netjes rood gestifte lippen heb je net een 4 gangen diner voor 6 mensen gemaakt die bij je komen eten.
Het is niet zo dat je in je joggingpak vanaf de bank stofpluizen onder het tv meubel ziet liggen en denkt dat je nodig weer eens zou moeten stofzuigen….
Of misschien toch wel, en voel je je daar onzeker over?
De eisen aan vrouwen zijn hoog, heel hoog.
Waar vrouwen heel vroeger ergens na de menopauze kwamen te overlijden worden ze nu gemiddeld meer dan 80 jaar oud en moeten ze - ook in de menopauze – veel! Een baan, een partner, kinderen opvoeden en taxichauffeur voor ze spelen, mantelzorg voor steeds ouder wordende ouders, vrijwilligerswerk, ‘leuke’ dingen doen met vriendinnen, slank zijn en blijven, er goed uit blijven zien…. En dat terwijl je in misschien wel de heftigste fase van je leven zit. Dat kan leiden tot het gevoel gefaald te hebben.
Wat kan helpen?
Als je dit gevoel herkent, dan kan het heel goed helpen om te praten met anderen, zeker met lotgenoten om dingen weer in perspectief te plaatsen. Je ziet het niet zo snel aan de buitenkant, want we zijn allemaal kampioen in het verbergen van de dingen die ons kwetsbaar maken, maar heel veel vrouwen worstelen hiermee.
Delen met lotgenoten kan zo enorm opluchten! Het zinnetje: Heb jij ook wel eens dat….. kan het begin zijn van een gesprek waarin dingen weer op zijn plek vallen. Waarin je te weten komt dat andere vrouwen ook worstelen met de vragen die jij jezelf stelt. Met zelfkritiek en met de angst dat je een heleboel dingen in je leven verkeerd aangepakt hebt.
En waarin je ziet dat iedereen worstelt met dingen, en dat het bij iedereen anders gaat dan je gewenst had, en bijna elke vrouw wel dat gevoel van falen of tekort schieten herkent.
Waarin problemen weer zo groot worden als ze werkelijk zijn en niet zo groot als je ze in jouw hoofd gemaakt hebt.
En als je praat met vrouwen die de overgang al achter de rug hebben kun je daar helemaal veel steun aan ontlenen. Kijk maar naar vrouwen in je omgeving die net wat verder zijn en zie wat een sterke vrouwen het geworden zijn. Ze voelen zich weer goed en zelfverzekerd en doen heel vaak waar ze zin in hebben.
Het gaat over, die onzekerheid en die zelfkritiek, echt waar! Ze verdwijnen weer in de zwarte gaten in je geheugen, die jeugdtrauma’s en die nare dingen van vroeger.
Als vrouwen elkaar steunen gebeuren er ongelofelijke dingen
Twee psychische klachten, slecht slapen en daardoor veel piekeren, en het gevoel gefaald te hebben zijn sterk verbonden met het terugkomen van moeilijke zaken uit je verleden tijdens de overgang. Het is lastig je er niet in mee te laten slepen maar er zijn wel dingen die je zelf kunt doen om er minder last van te hebben.
Vooral delen met anderen in dezelfde situatie kan heel verhelderend werken. In gesprek komen met anderen kan door het gesprek aan te gaan met vriendinnen, zussen of collega’s. Of door lid te worden van een lotgenotengroep op Facebook zoals ‘Wijs door de overgang’.
Maar vooral ook door hieronder je reactie te geven en reacties van anderen te lezen.
Deel daarom hieronder jouw verhaal en laten we in gesprek gaan!
