Veel vrouwen ervaren dat nare dingen uit het verleden, zelfs als ze ze al helemaal verwerkt dachten te hebben tijdens de overgang weer de kop opsteken en dan kunnen leiden tot angst, paniek en depressieve gevoelens. In dit artikel kijken we naar de mogelijke oorzaken hiervoor.
Heb je net je leven op de rails....
Ken je dat? Denk je net je leven op orde te hebben... Je hebt een fijne deeltijdbaan, je bent al heel lang samen met je man en jullie hebben het weer leuk samen nu de kinderen de deur uit zijn, je hebt eindelijk tijd voor jezelf en je bent sinds een tijdje weer lekker aan het sporten.
Of je hebt eindelijk de beslissing genomen om je partner aan de kant te zetten, je geniet van het alleen zijn, je kunt weer doen en laten waar je zin in hebt en je hebt eindelijk die uitdagende baan gevonden waar je al je energie in kwijt kunt. Je hebt een leuke club vriendinnen om je heen en jullie doen samen leuke dingen.
Of ..... Vul zelf maar in voor jouw situatie.
Slaat de overgang toe
En dan slaat de overgang toe. Genadeloos.
En behalve opvliegers, slecht slapen, een onregelmatige menstruatie en gewrichtsklachten waardoor je je ineens een 'oud wijf' voelt, komen ook ineens allerlei (nare) dingen van vroeger naar boven.
Vergeten narigheid van jaren terug komt weer bovendrijven
Dingen waar je nooit meer mee bezig was, zelfs jaren niet meer aan gedacht hebt. Allerlei oude angsten steken weer de kop op en zelfs trauma's uit je jeugd en jonge jaren die je al lang verwerkt dacht te hebben komen weer bovendrijven. Vaak op de meest ongelegen momenten en 's nachts als je niet kunt slapen.
Zo hoeft het voor mij niet meer...
En dan trek je het op een gegeven moment niet meer. Je voelt je oud, depressief, uitgewrongen, moe, moe, moe, intens verdrietig ook vaak. En eigenlijk hoeft soms het hele leven niet meer als het zo moet.
Dit artikel gaat over hoe het komt dat ineens al die 'ouwe shit' zoals ik het overgangsters vaak hoor noemen, weer naar boven komt.
Je hormonen raken 'op' en jij ook
De essentie van de overgang is dat je geslachtshormonen afnemen: oestrogeen, progesteron, en ook GnRH, een voorloper van FSH, testosteron. En ze nemen niet geleidelijk en langzaam af maar ze kunnen per dag, en sommige vrouwen zeggen zelfs per uur, behoorlijk schommelen. En dat heeft nogal wat gevolgen voor hoe je voelt, ook psychisch.
De psychische gevolgen van schommelende en afnemende hormonen
Zo moet je door al die veranderende hormonen loslaten wie je was, hoe je was en wat je allemaal kon en deed. Het voelt alsof de bodem onder je bestaan vandaan wordt geslagen.
Het is lastig, zo niet onmogelijk aan anderen uit te leggen wat je voelt en daardoor kun je je heel eenzaam gaan voelen. Als er niemand in de buurt is die ongeveer hetzelfde meemaakt kun je het gevoel krijgen dat jij de enige bent die dit overkomt.
Je gevoelens veranderen vaak, van helemaal geen gevoel meer hebben tot vrijwel altijd boos. Je kunt je depressief gaan voelen, mega-onverschillig, of onbeschrijfelijk verdrietig.
Je kunt ook jaloers worden op anderen die helemaal geen last van de overgang lijken te hebben en ook daardoor kun je je heel alleen gaan voelen.
Je kan zelfs het gevoel hebben volledig los te staan van alle anderen om je heen, alsof de hele wereld in een film aan je voorbij trekt en jij er geen deel van uitmaakt.
Twijfels over alles
En dat gaat je allemaal niet in de kouwe kleren zitten. Tenminste bij mij was dat zo een aantal jaar geleden. En de vrouwen die ik help met deze problemen vinden het ook allemaal erg zwaar en vaak onrechtvaardig.
Immers: alles wordt zo onzeker, je weet niet eens of je voor volgende week wel iets af kunt spreken met je vriendinnen of dat je je die dag zo down en rottig zult voelen dat je het liefst met een dekentje en je iPad op de bank kruipt of zelfs niet eens je bed uit wilt.
Je twijfelt overal aan. Annemieke vroeg me vorige week: "Is dit het nou helemaal? Mijn leven lijkt voorbij, ik ben niet meer wie ik was! Wat nou als ik in één keer een uitgebluste oude vrouw ben? Als het nooit meer beter wordt?
De vragen die ik bijna elke week wel een keer hoor:
- Had ik mijn leven niet heel anders moeten doen?
- Ben ik afgeschreven als vrouw?
- Wordt het leven nooit meer gewoon gemakkelijk en leuk zoals vroeger?
- Ik voel niks meer voor mijn partner, moet ik wel bij hem/haar blijven?
- Moet ik dit werk blijven doen, of een hele nieuwe carrière gaan zoeken?
- Gaan die vermoeiheid, angst, paniekaanvallen ooit nog over?
- Ik ken mezelf niet meer terug, word ik ooit nog mezelf?
Er zijn verklaringen voor, je wordt niet gek!
Als je hele leven namelijk zo onzeker is geworden, als de toekomst een groot zwart gat lijkt, als angst, onzekerheid en paniek een steeds grotere rol gaan spelen in je leven, dan krijgen herinnering aan vroeger, vooral de slechte herinneringen, halfvergeten angsten en ver weggestopte trauma's alle mogelijkheden om terug te komen.
Naast deze psychologische verklaring voor het terugkomen van oud zeer in je leven nu, is er ook een meer fysieke verklaring. Die heeft te maken met de combinatie van hoe je hersenen werken en de schommelende hormonen in de overgang.
Het feit dat er ook een fysieke verklaring is vind ik zelf heel fijn. En andere vrouwen ook merk ik als ik het hen uitleg. Want:
- Nee, je bent niet gek aan het worden!
- Nee, het is niet je eigen schuld!
- Nee, je bent niet heel zwak!
- NEEEEhhh echt, het komt door wat je hormonen teweeg brengen in je hersenen!
Ik wil je dat graag uitleggen maar niet heel technisch worden want ik weet uit ervaring dat je concentratievermogen in de overgang toch al niet optimaal is (toch?).
Daarom de sterk versimpelde versie.
Wat herinneringen en hormonen met elkaar te maken hebben
Alles wat je ooit meegemaakt hebt ligt als herinnering opgeslagen in je hersenen. Soms liggen dingen 'aan de oppervlakte' en kun je ze heel gemakkelijk terughalen. Soms liggen ze wat dieper en kost het meer moeite en soms lijken dingen helemaal vergeten.
Als je de hersenen vergelijkt met een computer dan liggen de feitelijke herinneringen opgeslagen in het buitenste deel van de hersenen (de hersenschors, maar dat mag je weer vergeten) en dat zou bij een computer de harde schijf zijn.
Als je een herinnering naar boven haalt, dan gaat dat via de hippocampus, en die kun je een beetje vergelijken met het beeldscherm van een computer. Je 'ziet' er alle informatie op, als een foto of een filmpje.
Een computer mist natuurlijk één ding dat wij als mens wel hebben en dat is een amygdala, een stukje heel diep in de hersenen waar emoties worden opgeslagen.
Want als mens, en zeker als vrouw lijkt het wel, sla je de dingen die je meemaakt nooit volledig neutraal op. Een gebeurtenis is altijd fijn of verdrietig of ergerlijk of....
De amygdala, je emotiekwabje en de hippocampus, je beeldschermpje, zijn precies de twee delen van de hersenen die belangrijk zijn voor het terughalen en het spontaan naar boven komen van herinneringen. De fijne maar ook de nare en de trauma's.
En, je voelt het al aankomen, het zijn óók de hersengebieden die supergevoelig zijn voor de geslachtshormonen.
Volgens de nieuwste onderzoeken op dit gebied lijkt de link snel gelegd: Het feit dat tijdens de overgang de hormonen zodanig schommelen verklaart hoogstwaarschijnlijk waarom dus juist tijdens de overgang de nare dingen die je al lang vergeten dacht te zijn, de pijnlijke herinneringen die je ver weggestopt hebt en het verdriet dat je al lang verwerkt dacht te hebben weer naar boven komen en jou zo ongelukkig maken.
Nu is dat allemaal wel interessant maar wat heb je er aan?
Ik wil graag dat je weet dat het NIET jouw eigen schuld is en dat het niet zo maar overgaat als je je maar een beetje vermant, afleiding zoekt, of wat je ook tot nu te horen hebt gekregen van de mensen om je heen die geen idee hebben wat je doormaakt.
Ik vond zelf de overgang een zwaar proces, vooral de psychische kant ervan. Ik wist er ook bijna niets van. Het heeft mij erg geholpen om te weten dat ik niet gek aan het worden was. Dat er een verklaring is voor de dingen die ik meemaakte en voor de gevoelens die ik had.
En vooral dat het niet mijn eigen schuld was.
Ik zag vrouwen om me heen fluitend door de overgang gaan en ik dacht vaak:
Als ik nou maar een beetje harder voor mezelf ben, mezelf wat meer verman, me niet zo aanstel, me niet zo mee laten slepen door mijn gevoel, dan........
Ik vond het fijn om te weten dat de dingen die me overkwamen, me ook écht overkwámen en niet aan mezelf te wijten waren. Het waren hormonen die rottrucjes met mijn hoofd en mijn stemming uit haalden. En datzelfde hebben de vrouwen die ik coach ook: een grote opluchting dat er een verklaring is, dat het niet een kwestie is van een slap karakter of wat dan ook.
Is er iets aan te doen?
Maar als het je hormonen zijn, wil dat dan zeggen dat er niets aan te doen is? Dat je zelf moet laten meeslepen, in die depressie, in de angst laten zakken?
Nee dat zeker niet!
Je hoeft niet onder een dekentje op de bank weg te kruipen tot het over is. Je kunt gelukkig ook zelf stappen zetten om deze periode zo goed mogelijk door te komen en uiteindelijk weer te gaan genieten van je leven. Daarover schrijf ik in het volgende artikel.
Ik beloof je geen gouden bergen daarin, het is niet zo dat als je raadgeving A opvolgt, oefening B doet en C maar achterwege laat jouw psychische klachten morgen over zijn.
En als je dit artikel uitgelezen hebt dan is dat denk ik omdat je zelf in meerdere of mindere mate last hebt van psychische overgangsklachten. En dan weet je inmiddels ook wel dat er helaas geen wondermiddelen bestaan.
Het is wél zo dat je niet helemaal hulpeloos overgeleverd hoeft te zijn aan de nukken van je hormonen en dat je met hulp, steun van partner, vriendinnen, lotgenoten en/of een overgangscoach heel veel winst kunt boeken.
Echt, het leven is de moeite waard geleefd te worden, ook tijdens en na de overgang.
Blijf vooral niet in je eentje zitten tobben, maar deel je ervaringen met anderen.
Dat kan door hieronder commentaar te leveren en zo in gesprek te komen.
Als je iets aan dit artikel gehad hebt, deel het dan met andere vrouwen zodat ook zij uit hun isolement komen en zich uiteindelijk beter kunnen gaan voelen. Dat kun je doen door op een van de social media knoppen te klikken.
Dank je wel alvast!
